Plastic in overvloed: dit zijn de verschillende soorten plastic!

Natuurlijk ben je goed bezig als je het afval aan het scheiden bent. Op die manier maak je het niet alleen voor jezelf makkelijk, maar ook voor de afvalverwerking en dus het milieu. Het probleem is dan ook niet zozeer je intentie om het goed te doen. Die is zondermeer aanwezig. Waar het echter om gaat is je kennis van chemie. Plastic is immers plastic toch? Dus gooien we het gewoon op een grote hoop. Nu hebben we echt niet de illusie om in 800 woorden een volleerd chemicus van je te maken. Met een klein beetje basiskennis weet je straks wel hoe je het plastic afval nog beter kunt scheiden.

In de huidige maatschappij worden talloze verschillende soorten plastic gebruikt. Earth Day maakt het inzichtelijk via een aantal duidelijke statistische gegevens:

  • Sinds de uitvinding van plastic in de jaren 1950, is er meer dan 9 miljard ton plastic geproduceerd.
  • Eenennegentig procent van alle kunststoffen wordt niet gerecycled. Dat betekent dat bijna al het plastic dat ooit is geproduceerd, wordt opgestapeld in onze stortplaatsen en (helaas) in de oceanen.
  • Amerikanen gebruiken elk jaar 100 miljard plastic zakken. Als je al deze tassen aan elkaar knoopt, kun je de aarde 773 keer omspannen.
  • Tegen het jaar 2050 zal er meer plastic in de oceaan drijven dan vissen. In kilo’s welteverstaan.
  • Er zijn meer soorten microplastic in de oceaan dan sterren in de Melkweg. Wat microplastics precies zijn, leggen we je zo uit.

Wat je beslist moet weten over plastic

Voor we je gaan bombarderen met een heel scala aan technische termen is het belangrijk om even de aandacht te vestigen op een aantal belangrijke bestanddelen en eigenschappen van de verschillende soorten plastic,

Additieven

Additieven zijn chemicaliën die aan plastic worden toegevoegd om bepaalde eigenschappen te verbeteren. Het is een verzamelnaam van stoffen die het materiaal bijvoorbeeld sterker, flexibeler, brandwerend of UV-remmend maken. Afhankelijk van het type additief wat aan het plastic wordt toegevoegd, kunnen deze stoffen giftig zijn voor de gezondheid.

Bisphenol-A (BPA)

BPA is een giftige industriële chemische stof die kan worden aangetroffen in plastic containers en in de coating van blikjes frisdrank. Het kan eenvoudig worden opgelost in voedsel en vloeistoffen. BPA-vrije producten hebben de substantie slechts vervangen door het minder-toxische bisfenol-S of bisfenol-F. Ook deze alternatieven zijn verre van veilig en kunnen nog steeds een gevaar vormen voor de gezondheid.

Verschillende Plastic soorten

Ook al ben geneigd te denken dat plastic, gewoon plastic is, toch zijn er wel degelijk verschillen. Zo heeft elke plasticsoort haar eigen, typische eigenschappen. Daarmee is de ene plasticsoort gevaarlijker dan de andere soort. De belangrijkste punten zetten we even op een rij.

High-Density Polyethylene (HDPE)

HDPE is dik plastic dat wordt gebruikt in zakken, containers en flessen. Het is veiliger en stabieler dan andere kunststoffen voor voedsel en dranken en kan worden gerecycled.

Polyethyleentereftalaat (PET, PETE)

Polyethyleentereftalaat is een veelgebruikt plastic dat helder, sterk en licht van gewicht is. Het kreukt niet en wordt meestal gebruikt in voedselcontainers. Het laat zich eenvoudig recyclen, maar is niet geheel ongevaarlijk. Polyethyleentereftalaat is een bekend carcinogeen, wat betekent dat het kanker kan veroorzaken.

Polypropyleen (PP)

PP is stijver en hittebestendiger dan andere plasticsoorten. Het wordt vaak gebruikt voor voedselcontainers, luiers, maandverband en auto-onderdelen. Het is veiliger dan PVC en PET, maar nog steeds wordt het genoemd als veroorzaker van ziektes als astma en hormoonproblemen.

Polystyreen (piepschuim)

Dit type plastic wordt vooral gebruikt in voedselcontainers en helmen. Piepschuim is lastig te recyclen. Met name styreen is gevaarlijk en kan bij de mens schadelijk zijn voor de hersenen en het centrale zenuwstelsel.

Polyvinylchloride (PVC)

PVC wordt beschouwd als het meest gevaarlijke plastic, omdat het chemicaliën bevat zoals BPA, lood, kwik en cadmium. Deze stoffen kunnen lekken en kunnen schade aanrichten bij de mens en in het milieu. Bij de mens kan het juist extra gevaarlijk zijn omdat het een verhoogd risico op het ontwikkelen van kanker heeft en de hormoonhuishouding kan verstoren. Het wordt vaak gebruikt in speelgoed, huishoudfolie, wasflessen, pijpen en medische slangen. PVC moet meestal worden gerecycled in afzonderlijke en kostbare recyclingprogramma’s.

Biologisch afbreekbaar plastic

Deze term betekent dat bepaalde bestandsdelen binnen een redelijke periode uiteen kunnen vallen in natuurlijke, onschadelijke stoffen. Plastic is van nature niet biologisch afbreekbaar, dus de term is misleidend. In feite betekent het dat de overige niet-afbreekbare bestandsdelen aanwezig blijven. Vaak zijn juist deze delen het meest schadelijke.

Bioplastic

Bioplastic is in feite een verzamelnaam voor allerlei soorten plastic. Hier kunnen plastics op petroleumbasis vallen, maar ook plastic producten op  biologische basis. Dit betekent niet dat een bioplastic onschadelijk is, gemaakt is van zogenaamde ‘veilige’ grondstoffen of op basis van een niet-fossiele brandstof. Deze term kan misleidend zijn, omdat veel consumenten aannemen dat “bio” natuurlijk en daarom gezond is.

Microplastics

We hadden het er al eerder over: de microplastics. Dit zijn deeltjes van minder dan 5 millimeter lang. Er zijn twee soorten microplastics die we kunnen onderscheiden:

Primaire microplastics:

Harspellets zijn gesmolten om plastic of microkralen te gebruiken in cosmetica en zepen.

Secundaire microplastics:

Dit zijn plastic deeltjes, vaak het deel wat overblijft bij de productie van grotere plastic voorwerpen (zoals stoffen en flessen). Deze deeltjes vallen uiteen in miljoenen kleine deeltjes die in lucht en water terecht kunnen komen.

Plastic voor eenmalig gebruik

Plastic voor eenmalig gebruik is ontworpen om, zoals de naam het al zegt,  slechts eenmaal te worden gebruikt. Dit zijn bijvoorbeeld de bekende plastic  boodschappentassen en plastic verpakkingen. Milieuactivisten moedigen het gebruik van dit plastic af. Logisch, in de meeste gevallen belanden die eenmalige producten snel op de afvalberg waar ze jarenlang blijven liggen.